10.yüzyılın sonunda İslam Devletinin doğusunda
Karahanlılar var. Karahanlılar Müslüman Türk Devletidir ve Sünni İslam’ı
benimsediler.
Mavaraünnehir-Horosan’da Samaniler var.
Afganistan-Pakistan’da Gazneliler var. Türk ve Sünni İslam’ı benimsediler.
Mısır-Suriye civarında Fatımiler var. Şii Araplardır ve Sünni Arap olan Abbasi
Devletiyle mücadele halindeler. Balkanlarda ve Anadolu’da da Bizans
İmparatorluğu yani Doğu Roma var. Etnik olarak Rum ve Hıristiyan’dırlar.
Bu dönemde Selçukların henüz toprak parçası yoktur.
Bu yüzden yaşadıkları yerlerde tutunabilmeleri için ittifaklar kurmuşlardır.
Samanilerle ve Karahanlılar Maveraünnehir’in tek hakimi olmak için mücadeleye
giriyorlar. Selçuk Bey bundan yararlanıyor. Lakin bu durum zaman zaman Selçuk
Bey’i sıkıntıya sokuyor. Karahanlılar, Samanilerin iç karışıklıklarından
yararlanarak Maveraünnehir’i alır. Samaniler ise bu durum karşısında Selçuk
Bey’den yardım ister.İstenen yardım sonuç verir ve bu ittifak sonucu Karahanlı
Buğra Han’ı yenilgiye uğratırlar. Bunun sonucunda Selçuk Bey, Samaniler’den
Buhara ve Semerkant civarında yeni otlakların kullanım iznini alır. Ayrıca
Samaniler, Karahanlıların kendilerinden aldığı toprakları geri kazanır. Selçuk
Bey zaman zaman Samanilerle ittifak ediyor ama bu otlak elde etmekten başka bir
şeye yaramıyor. Toprak kazanamıyor çünkü hala zayıflar.
999’da Karahanlı Hükümdarı İlik Nasır Han, Samani
Devleti’ni ortadan kaldırınca Selçuk Bey sıkıntıya düşüyor. Mavaraünnehir Karahanlılara,
Horosan Gaznelilere geçiyor. Selçuk Bey siyasi yalnızlıktan kurtulmak için
Samani Hükümdarı Müntasıra yardım ediyor ama çözüm bulamıyor. Muntasır ise 1004
yılında ölür ve Türkmenler iyice yalnız kalır. Samanilerin verdiği otlaklarda
Karahanlılara geçer.
1007-1009 yılında ise Selçuk Bey Cend’de ölür vc
oraya defnedilir. Selçuk Bey’in ölümünden sonra yerine oğlu Arslan Yabgu geçer.
Başa geçtiği sırada siyasi yalnızlık içindedir. Çaresiz kalmamak için
Karahanlılarla ittifak eder.
Yalnız o dönemde Karahanlı Prensi Ali Tiğin iç
isyan çıkartır. Karahanlı Hükümdarı olan Arslan Han’a baş kaldırarak Buhara’ya
gelir. Ali Tiğin Selçuklu Hükümdarı Arslan Yabgu ile ittifak yapar. Selçuklu da
zaten Karahanlıların iç isyanlarından yararlanmak ister. Bu ittifak karşısında
Karahanlı Hükümdarı Arslan Han ise başarılı olamaz geri çekilir. Bu olay
Gazneli Sultan Mahmut’un harekete geçmesine yol açar. Bu ittifaka karşı ise
Karahanlılar ile Gazneliler karşı bir ittifak oluştururlar ve Ali Tiğin ve
Arslan Yabgu üzerine yürürler. Gazneli Mahmut, Selçuklu Hükümdarı Arslan
Yabgu’yu antlaşma yapmak üzere çağırır fakat Arslan Yabgu’yu tutuklatıp
Hindistan’ın Kalencer Kalesine atar ve 7 yıl orada hapis kalarak 1032’de ölür.
Arslan Yabgu’nun oğlu Kutalmış, babasını kurtarmak için
girişimlerde bulunur ancak başarılı olamaz. Selçuklular 1020-1021 civarı Cend
havarisini terk edip Buhara’ya gelir. Burada bir süre sessiz sedasız otururlar.
Fakat Karahanlılar, Türkmenleri her zaman tehdit unsuru olarak görürler.
Selçuklunun 10.yüzyıl ve sonlarında etrafında
bulunan devletler ve kısaca yurt tutunmak için yaptığı ittifaklar bu
şekildedir. Bir sonraki yazımda Tuğrul ve Çağrı Beyler Dönemini konu alacağım.
