SİYASET BİLİMİ İLE ULUSLARARASI İLİŞKİLER VE TARİH BİLİMİ ARASINDAKİ BİLİMSEL İLİŞKİ

 

Bu hafta siyaset bilimi ile uluslararası ilişkiler ve tarih bilimi dallarından ve bu üç dalın birbirleriyle olan ilişkisinden bahsedeceğim.

Günlük dilde kullanılan siyaset kelimesi Arapçadan Türkçeye geçmiş bir kelime olup “siyasa” şeklinde kullanılmıştır. Bu kelime yönetmek, eğitmek ve yetiştirmek anlamına gelmiştir. Fakat bu kelimenin kökü İbranice olarak Kitab-ı Mukaddesteki at anlamına gelen sûs kelimesine bağlanmıştır. Böylece bedevi toplumlarda atların ve develerin terbiye edilmesinde kullanılmıştır. Daha sonra siyaset kelimesi şehirlerin ve insanların idaresi ve yönetim sanatı anlamında ifade edilmiştir. Böylece siyaset bir amaç veya prensip gereğince şehrin yönetilmesine ilişkin sanat anlamında kullanılmıştır. Ayrıca Müslüman düşünürlerde şehir ve toplum idaresindeki düşüncelerini siyaset-name adlı kitapta toplamışlardır. Modern dönemde ise siyasa ve siyasi kelimeleri Batı dillerindeki politika, politik ve policy kelimelerinin anlamlarını kazanarak onların yerini almıştır. Osmanlı Devleti’nde ise siyaset kelimesi genelde devlete karşı işlenen suçların cezalandırılması anlamına gelen siyaseten katl ifadesi kullanılmıştır.   (Dursun ve Altunoğlu, 2012:3)

Bu nedenle siyaset, insanların topluluk olarak yaşadıkları her dönemde ve her farklı coğrafya bölgesinde karşımıza çıkar. Bu yönüyle siyaset, evrenseldir. Onun için siyaseti tek bir uygarlıkla tek bir dönemle sınırlandıramayız. (Ağaoğulları, 2013:3)

Bunun yanında uluslararası ilişkiler, ülke içi değil ama ülkeler arası ilişkileri anlamaya çalışır. Bunu yaparken de ağırlığı devletlerarası ilişkilere verir. Bu nedenle uluslararası ilişkiler, dış politikadan ayrılır. Çünkü uluslararası ilişkiler dış politikadan farklı olarak siyasi, ekonomik, kültürel ve bireysel boyutlarda dünyayı, devletleri ve devletlerarası ilişkileri ve bu ilişkilerin tarihsel sürecini anlamaya çalışan bir bilim dalıdır. (Keyman ve Dural, 2013:3)

Tarih ise geçmişte cereyan eden olayları, sebep ve neticeleri ile inceleyen bir bilim dalıdır. Bu nedenle tarih bilim olarak yazıyla, vaka olarak da insan ile başlamıştır. Yani dünya var olduğundan beri insanlığın tarihi vardır. Fakat bunların yazıya geçirilmesiyle bilim niteliği kazanmıştır. Tarihe bilim niteliği kazandıran ise sosyoloji ve tarih felsefesinin piri sayılan İbn-i Haldun’dur. Onun görüşüne göre; “Tarih ilmi olayların nedenselliği ve sebeplerini derinliğine inceleyen bir ilimdir.” (Kubilay Muhammet Özdemir, Tarihçilerin Vatan Görevi, Son Saat Gazetesi, 14 Ağustos 2022, s.5)

Siyaset Bilimi, Uluslararası İlişkiler ve Tarih Bilimi arasındaki bilimsel ilişki ise şu şekildedir. Siyaset Bilimi ülke içinde devlet, toplum, birey arasındaki ilişkileri açıklayıp anlamaya çalışırken uluslararası ilişkiler ise devletlerarasındaki ilişkiler anlamaya çalışan bir bilim dalıdır. Bu nedenle bir devlet yurt içi ve yurt dışı politikalarını belirlemek için bu iki bilim dalından da yardım almaktadır. Bu iki bilim dalının kesiştiği bir bilim dalı daha vardır. O da Tarih Bilimidir.

Tarih biliminin teorik bilgisi, siyasi bilimin pratik becerisine dönüştüğünde çözüm gerçekçi ve etkin olmaktadır. Çünkü siyasi bilim akıl ise tarih hafızadır. Tarih ve siyaset arasındaki ortak alan toplumsal olay ve olguların bir geçmişinin olmasıdır. Çünkü Siyaset bilimi araştırdığı konunun geçmişte nasıl olduğunu olay ve olguların sebep ve sonuçlarını yer ve zaman göstererek ancak tarih bilimi ile bilebileceği için bu bilim dalından yararlanmaktadır. (Berber, 2021:111)

Uluslararası İlişkiler ise tarih biliminden devletlerarası ilişkileri incelenmek için yararlanmaktadır. Çünkü devletlerin başka devletlerle olan ilişkilerinde ürettikleri politikaları belirleyen faktör tarihtir. Bu nedenle devletleri yöneten kadrolar politikalarını üretirken aynı hataya veya yeni bir hataya düşmemek için geçmişten ders çıkarırlar. Böylece uluslararası ilişkiler disiplininin yolu sürekli tarih bilimiyle kesişir.

Sonuç olarak devletler; gerek ulusal gerek uluslararası politikalarını üretmek için Siyaset Bilimi, Uluslararası İlişkiler Bilimi ve Tarih Bilimini iyi okumak ve ona göre hareket etmek zorundadır.